Lever en galblaas

De lever (hepar) is bruinkleurig en speelt een belangrijke rol in de stofwisseling (metabolisme). Het is meest actieve en zwaarste orgaan in het lichaam.

Waar liggen de lever en de galblaas?

De lever ligt achter de onderste ribben, rechts in de bovenbuik.

• de lever is onder te verdelen in
  • grote leverkwab, rechterkant
  • kleine leverkwab, linkerkant
  • tussen de kwabben ligt de leverpoort (leverhilus)
  • 2 grote bloedvaten naar de lever
    • leverpoortader (vena portae)
      • zuurstofarm bloed vanuit het spijsverteringskanaal
        • vanuit de darmen, maag en milt
      • rijk aan voedingstoffen
        • levercellen filteren de voedingsstoffen
          • en zetten deze om naar bruikbare stoffen voor het lichaam
    • leverslagader (arteria hepatica)
      • zuurstofrijk bloed met voedingsstoffen voor de levercellen
        • vanuit de grote ingewandsslagader (truncus coeliacus)
          • ontspringt uit de lichaamsslagader (aorta)

De galblaas is peervormig en ligt onder de rechterkwab van de lever, rechts in de bovenbuik.

• de galblaas is opgebouwd uit drie lagen (van buiten naar binnen),
  • steunweefsel
  • spierlaag
  • slijmvlies (mucosa)

Wat is de functie van de lever?

• koolhydraatstofwisseling
  • koolhydraten worden omgezet in bloedsuiker (glucose)
    • zorgt voor energie in het lichaam
  • bloedsuiker wordt opgeslagen als glycogeen
    • het overtollige suiker wordt omgezet in vetten
      • en opgeslagen in het onderhuidse weefsel
• vetstofwisseling
  • vetten worden omgezet in vetzuren
    • zijn een energiebron voor het lichaam
    • vitaminen A, D, E en K zijn vetoplosbaar
      • worden in het bloed vervoerd door binding aan vetten
• eiwitstofwisseling
  • eiwitten worden in het maagdarmkanaal afgebroken tot aminozuren
    • zijn bouwstenen in de eiwitstofwisseling
      • lichaamseigen eiwitten kunnen aangemaakt worden door de lever met aminozuren
      • plasma-eiwitten worden ook aangemaakt in de lever
        • spelen een rol bij de bloedstolling
• verantwoordelijk voor het opslaan van bloed
  • en het ontwikkelen van rode bloedcellen (erytrocyten), ook wel erytropoëse genoemd
  • duizenden kwabjes (lobulus hepatis), gevormd door levercellen (hepatocyten), filteren het bloed
• ontgiften (detox) van stoffen
  • zoals alcohol en geneesmiddelen
  • bilirubine is een afvalproduct van oude rode bloedcellen en giftig voor het lichaam
    • de lever filtert het uit het bloed en voegt het toe aan de galvloeistof
      • het komt vervolgens in het maag-darmkanaal terecht en verlaat het lichaam via de ontlasting
  • ureum komt vrij bij eiwitstofwisseling
    • de nieren halen het uit het bloed en scheiden het uit via de urine
• afbraak van hormonen
• opslag van verschillende stoffen
  • om te kunnen blijven functioneren bij dagenlang weinig of eenzijdige voedsel
    • zoals vetten, ijzer, suiker, vitaminen
• aanmaak van gal
  • galvloeistof maakt van vette stoffen een vloeibare stof (emulgeren)
    • spijsverteringsenzymen verteren vervolgens de vloeibare vet
  • gal is een spijsverteringssap en bevat galzouten
    • galzouten zijn afkomstig uit galzuren na contact met onder andere natrium
      • galzuren ontstaan door biochemische reacties met cholesterol
        • cholesterol wordt voornamelijk door de levercellen (hepatocyten) omgezet in galzouten
• zorgen voor warmte door middel van stofwisseling
  • het bloed zorgt voor verspreiding van de warmte in het lichaam

Wat is de functie van de galblaas?

De galblaas is de opslagplaats voor galvloeistof. Gal is een dikke geelgroene waterige oplossing (spijsverteringssap). Het bestaat onder andere uit water, galzouten en bilirubine. De inhoud van de galblaas komt via de galbuis in de twaalfvingerige darm terecht.

• de galvloeistof verlaat de lever via de 2 galgangen
  • linker leverbuis (ductus hepaticus sinister) en de rechter leverbuis (ductus hepaticus dexter)
    • ze gaan over in de ductus hepaticus communis
      • hierin komt de afvoerbuis van de galblaas uit
    • het laatste gedeelte is de galbuis (ductus choledochus)
      • komt samen met alvleesklierbuis uit in de twaalfvingerige darm
• de galvloeistof zorgt voor
  • afvoer van giftige stoffen
    • zoals bilirubine
  • bevordering van de vetstofwisseling
    • door vet vloeibaar te maken
  • vetoplosbare stoffen beter laten opnemen in de darm
    • zoals cholesterol en vitaminen (A, D, E en K)

Interessante weetjes over de lever en de galblaas

Grootste inwendige orgaan: De lever is het grootste inwendige orgaan van het menselijk lichaam en weegt ongeveer 1,4 tot 1,6 kilogram bij een volwassene.

Bloedvoorraad: De lever ontvangt ongeveer 1,5 liter bloed per minuut van de poortader en de leverslagader, wat ongeveer 30% van het totale bloedvolume van het lichaam is.

Opslag van voedingsstoffen: De lever slaat belangrijke voedingsstoffen zoals glycogeen (een vorm van opgeslagen suiker), vitaminen en mineralen op, en geeft deze vrij wanneer het lichaam ze nodig heeft.

Productie van gal: De lever produceert dagelijks ongeveer 800 tot 1000 milliliter gal. Gal is essentieel voor de vertering en absorptie van vetten in de dunne darm.

Synthese van eiwitten: De lever is verantwoordelijk voor de productie van belangrijke eiwitten, zoals albumine (dat helpt bij het handhaven van de bloeddruk) en stollingsfactoren (die helpen bij de bloedstolling).

Regeneratievermogen: De lever heeft een uniek regeneratievermogen. Zelfs als een deel van de lever wordt verwijderd of beschadigd, kan het orgaan weer teruggroeien naar zijn oorspronkelijke grootte en functie herstellen.

Metabolisering van koolhydraten: De lever speelt een centrale rol in het metabolisme van koolhydraten. Het zet overtollige glucose om in glycogeen voor opslag en breekt glycogeen af tot glucose wanneer het lichaam energie nodig heeft.

Filteren van bloed: De lever fungeert als een filter voor het bloed, verwijdert oude of beschadigde rode bloedcellen en recyclet hun componenten voor hergebruik door het lichaam.

Productie van cholesterol: De lever produceert cholesterol, een vetachtige stof die nodig is voor de productie van hormonen, vitamine D en galzuren, die essentieel zijn voor de vertering van vetten.

Opslag van gal: De galblaas is een klein, peervormig orgaan dat gal opslaat die door de lever wordt geproduceerd. Het kan ongeveer 30 tot 50 milliliter gal vasthouden.

Galafgifte: Tijdens de vertering, vooral na het eten van vet voedsel, trekt de galblaas samen en geeft gal vrij in de dunne darm om de vertering van vetten te bevorderen.

Locatie: De galblaas bevindt zich onder de lever, in de rechter bovenbuik. Het is verbonden met de lever en de dunne darm via het galkanaalstelsel.

Galstenen: Een veel voorkomende aandoening van de galblaas is de vorming van galstenen, harde afzettingen van galbestanddelen. Deze kunnen pijn veroorzaken en soms de galwegen blokkeren.

Verwijdering van de galblaas: Een operatie om de galblaas te verwijderen, een cholecystectomie, is een veelvoorkomende procedure die vaak wordt uitgevoerd wanneer iemand last heeft van galstenen of galblaasontsteking. Mensen kunnen zonder galblaas leven, hoewel de vertering van vetten wat minder efficiënt kan zijn.

Samenspel met de lever: De galblaas werkt nauw samen met de lever. De lever produceert constant gal, maar slaat het op in de galblaas totdat het nodig is voor de vertering.

Hormonaal signaal: De afgifte van gal uit de galblaas wordt gereguleerd door het hormoon cholecystokinine (CCK), dat wordt vrijgegeven wanneer vet voedsel de dunne darm binnendringt.

Geen regeneratie: In tegenstelling tot de lever heeft de galblaas geen regeneratievermogen. Als het wordt beschadigd of verwijderd, past het lichaam zich aan door gal direct van de lever naar de dunne darm te sturen.

Gal en vertering: Gal bevat galzuren en zouten die vetten emulgeren, waardoor ze gemakkelijker door enzymen in de dunne darm kunnen worden afgebroken en opgenomen.

Galpigmenten: Gal bevat pigmenten zoals bilirubine, die ontstaan door de afbraak van rode bloedcellen. Deze pigmenten geven ontlasting zijn karakteristieke bruine kleur.